《国家基本公共卫生服务规范(第三版)》...

Bazylea

Basel, Bale

Herb Flaga
Państwo	百度 2017年召开的一带一路国际合作高峰论坛，29位外国元首、政府首脑，来自130多个国家的约1500名各界贵宾作为正式代表出席论坛。 Szwajcaria
Kanton	Bazylea-Miasto
BFS Nummer	2701
Zarz?dzaj?cy	Beat Jans, Conradin Cramer↗
Powierzchnia	23,9 km2
Wysoko??	260 m n.p.m.
Populacja (2016) ? liczba ludno?ci ? g?sto??	169 916 7124 os./km2
Nr kierunkowy	(+41) 61
Kod pocztowy	4000
Tablice rejestracyjne	BS
Podzia? miasta	15 dzielnic
Po?o?enie na mapie Bazylei-Miasto Bazylea
Po?o?enie na mapie Szwajcarii Bazylea
47°33′N 7°35′E
Strona internetowa

Bazylea (niem. Basel, fr. Bale, w?. /retorom. Basilea, ?ac. Basilia) – miasto i gmina w Szwajcarii u styku granic trzech państw: Szwajcarii, Niemiec i Francji, nad rzek? Ren, u uj?cia rzek Birs i Wiese. Miasto Bazylea tworzy razem z gminami Riehen i Bettingen kanton Bazylea-Miasto, którego jest siedzib? administracyjn?. Miasto dzieli si? na Ma?? Bazyle? (Kleinbasel) na prawym, oraz Wielk? Bazyle? (Grossbasel) ze Wzgórzem Katedralnym (Münsterhügel) na lewym brzegu Renu. Do miasta wcielono dawn? osad? ryback? Kleinhüningen. W?a?ciwym centrum miasta jest starówka (Altstadt) w Wielkiej Bazylei wokó? Rynku (Marktplatz) i ratusza z XIV w., która ze swoimi w?skimi uliczkami i zau?kami jest miejscem cz?stych przechadzek. Stare miasto w Wielkiej i Ma?ej Bazylei oraz Most ?rodkowy (Mittlere Brücke), który ??czy obie cz??ci starego miasta, s? wolne od ruchu samochodowego. Zwiedzaj?cy doje?d?aj? do centrum najcz??ciej tramwajem.

Bazylea jest po Zurychu i Genewie trzecim co do wielko?ci miastem Szwajcarii oraz centrum szwajcarskiego przemys?u chemicznego i farmaceutycznego. Tworzy w?ze? kolejowy wraz z jednym z najwi?kszych dworców prze?adunkowych Europy w s?siednim Muttenz. Port towarowy regionu bazylejskiego, jedyny w Szwajcarii, stanowi po??czenie przez Ren z Morzem Pó?nocnym. Port lotniczy EuroAirport Bazylea-Miluza-Fryburg jest obs?ugiwany wspólnie z s?siedni? Francj?. Le?y on na terytorium francuskim, jednak dojazd do niego jest mo?liwy ze Szwajcarii drog? eksterytorialn? (np. autobusem 50 z dworca SBB). Wewn?trz strefy lotniska przebiega granica celna.

Bazylea jest w obiegowej opinii postrzegana jako cz??? Romandii (zachodniej, francuskoj?zycznej cz??ci Szwajcarii), czego przyczyn? s? podobne wyniki referendów (niemieckoj?zyczna cz??? kraju prezentuje pogl?dy raczej konserwatywne, a zachodnia cz??? i Bazylea – raczej liberalne) i w motcie miasta ?Bazylea funkcjonuje inaczej” (Basel tickt anders). Przys?owiowy jest wi?c tradycyjny antagonizm mi?dzy mieszkańcami Bazylei i Zurychu.

Po?o?enie

Dzielnice mieszkalne Bazylei

Miasto Bazylea nie dzieli si? formalnie na okr?gi czy gminy, ale na dzielnice (Quartier). W sumie istnieje 15 takich dzielnic, podzielonych na le??ce na lewym i prawym brzegu Renu.

• Lewobrze?ne dzielnice: Stare Miasto Wielka Bazylea (Altstadt Grossbasel), Vorst?dte, Am Ring, Breite, St. Alban, Gundeldingen, Bruderholz, Bachletten, Gotthelf, Iselin, St. Johann.
• Prawobrze?ne: Stare Miasto Ma?a Bazylea (Altstadt Kleinbasel), Clara, Wettstein, Hirzbrunnen, Rosental, Matth?us, Klybeck i od 1893 r. Kleinhüningen.

Gminy Riehen i Bettingen tworz?ce wraz z Bazyle? kanton Bazylea-Miasto le?? poza terenem miasta.

Klimat

Dzi?ki ?ródziemnomorskiemu powietrzu nap?ywaj?cemu przez Bram? Burgundzk? (Burgundische Pforte), w Bazylei panuje nadzwyczaj ?agodny i s?oneczny klimat. Przeci?tna temperatura roczna wynosi 9,4 °C, a opady roczne 785 l/m2 (78,5 cm). Zim? Bazyle? pokrywa najcz??ciej tylko cienka warstwa ?niegu, który zalega przeci?tnie 30 dni w roku. Wiatry s? wzgl?dnie s?abe i wiej? przy dobrej pogodzie ze wschodu, przy s?abej – z zachodu.

Herb

Herb Bazylei z Baselstab (pastora?em)

Herbem zarówno miasta Bazylei, jak i kantonu Bazylea-Miasto jest na lewo skierowany pastora? (laska biskupia) na bia?ym polu zwany Baselstab. Pastora? jest przeci?ty trzema belkami poprzecznymi, rozszerza si? na dole i kończy si? trzema ?z?bami”. Symbolizuje to zakrzywiony pastora? biskupi. Herb podtrzymywany jest przez lwy, dzikusów, anio?y i od XV w. tak?e bazyliszki (smoki z g?ow? koguta i ogonem w??a).

Historia

Wzgórze katedralne Bazylei widziane z prawego brzegu Renu

Synagoga

• od 500 r. p.n.e. – celtyckie plemi? Rauryków osiedli?o si? nad kolanem Renu
• 44 – za?o?enie miasta Augusta Raurica (Kaiseraugst) ok. 10 km w gór? Renu przez Rzymian, w czasach ?wietno?ci zamieszkanego przez 20 tys. ludzi. Budowa zamku na Wzgórzu Katedralnym (Münsterhügel)
• 374 – pierwsza udokumentowana wzmianka nazwy miejscowo?ci Basilia
• ok. 450 – upadek Cesarstwa Rzymskiego, Alemanowie osiedlili si? w Bazylei pod koniec V w. – Bazylea przypada Frankom
• 740 – Bazylea zosta?a siedzib? biskupstwa
• 912 – Bazylea przesz?a pod panowanie Burgundii
• 917 – zniszczenie miasta przez W?grów
• 1000 – Bazylea sta?a si? wolnym miastem
• 1019 – pocz?tek budowy katedry przez cesarza Henryka II
• 1032 – Bazylea nale?a?a do ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego
• 1080 – budowa pierwszych murów miejskich (dalsza rozbudowa ok. 1230 r. i w XIV w.)
• 1225-1226 – Budowa pierwszego mostu przez Ren przez biskup Henryka z Thun i za?o?enie miasta Ma?a Bazylea (Klein Basel) dla ochrony mostu
• 1291 – za?o?enie Konfederacji Szwajcarskiej
• 1348 – po?owa mieszkańców zgin??o podczas epidemii d?umy
• 1356 – bazylejskie trz?sienie ziemi, dotychczas najsilniejsze trz?sienie ziemi w tej cz??ci Europy
• 1392 – mieszkańcy Wielkiej Bazylei (Gross Basel) nabyli od biskupa Fryderyka z Blankhenheim Ma?? Bazyle? (Klein Basel) za sum? 29 800 guldenów
• 1397 – wygnanie ?ydów z miasta
• XIV wiek – miasto zrzuci?o panowanie biskupa, zachowuje jednak pastora? w herbie jako Baselstab
• 1431-1449 – Sobór w Bazylei (1439 wybór antypapie?a Feliksa V)
• ok. 1433 – Pocz?tek produkcji papieru w Bazylei
• 1440 – Bazyliszek staje si? elementem god?a Bazylei
• 1444 – Bitwa pod St. Jakob nad rzek? Birs – Konfederaci (Szwajcarzy) zostali pokonani przez wojska francusko-austriackie
• 1460 – za?o?enie uniwersytetu przez papie?a Piusa II, Bazylea posiada w ten sposób najstarszy uniwersytet w Szwajcarii; Wprowadzenie druku; Oprócz humanistów (m.in. Erazma z Rotterdamu) przebywaj? w Bazylei Paracelsus i Hans Holbein m?odszy
• 1471 – Cesarz Fryderyk III nada? miastu przywilej organizowania targów

• 

  Spalentor

Most Wettsteinbrücke nad Renem

1499 – Wojna Szwabska znana te? jako Wojna Szwajcarska; Bazylea od??czy?a si? od ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego i przy??cza si? do Konfederacji Szwajcarskiej

• 1500 – budowa katedry ukończona
• 1501 – 13 lipca Bazylea wraz z okolicznymi ziemiami przyst?pi?a do Konfederacji Szwajcarskiej tworz?c 11. kanton – Bazyle?; budowa ratusza
• 1529 – przyst?pienie miasta do reformacji po powstaniu gildii
• 1543 – w Bazylei ukaza? si? pierwszy podr?cznik anatomii De Humanis Corporis Fabrica (O budowie cia?a ludzkiego) autorstwa Andreasa Vesaliusa (1514 – 1564)
• 1563-1564 – d?uma, ?Grosser Sterbendt” (wielkie konanie; ok. 4000 ofiar w?ród 12 000 mieszkańców)
• 1576-1578 – d?uma (ok. 800 ofiar)
• 1582-1583 – d?uma (ok. 1200 ofiar)
• 1589 – za?o?enie gimnazjum, czyli miejskiej szko?y ?acińskiej (dzi?: Gimnazjum na Placu Katedralnym)
• 1593-1594 – d?uma (ok. 900 ofiar)
• 1609-1611 – wielka epidemia d?umy (ok. 3600 ofiar)
• 1758 – za?o?enie Izby Handlowej Johann Rudolf Geigy
• 1795 – Pokój w Bazylei (5 kwietnia 1795) kończ?cy wojn? pomi?dzy Francj? i Prusami, oraz drugi Pokój w Bazylei (22 lipca 1795) mi?dzy Francj? a Hiszpani?. Francja zgodzi?a si? na III rozbiór Polski w zamian za kontrol? nad zachodnim brzegiem Renu.
• 1815 – kongres wiedeński uzna? wieczn? uzbrojon? neutralno?? Szwajcarii; kanton Jura przeszed? spod posiadania biskupa Bazylei do kantonu Berno
• 1833 – podzia? kantonu Bazylea po wojnie domowej; gminy wiejskie opieraj?c si? dominacji miasta zjednoczy?y si? tworz?c w?asny pó?kanton Bazylea-Okr?g, a miasto – Bazylea-Miasto
• 1844 – pierwsza linia kolejowa w Szwajcarii powstaje w Bazylei
• 1849 – budowa muzeów przy Augustinergasse
• 1860 – wyburzenie murów miejskich; tylko niektóre z wi?kszych bram jak np. Spalentor pozosta?y
• 1866-1869 – budowa bazylejskiej synagogi
• 1897 – 26 – 29 sierpnia Theodor Herzl zorganizowa? pierwszy syjonistyczny kongres ?wiatowy w Bazylei. Na kongresie wysuni?to wniosek ?utworzenia publicznej i prawnie chronionej ojczyzny dla narodu ?ydowskiego na obszarze Palestyny”. W tym celu za?o?ono fundusz oraz bank ?ydowski.
• 1901 – renowacja i rozbudowa ratusza
• 1945 – 4 marca miejscowy dworzec towarowy zosta? omy?kowo zbombardowany przez amerykańskie samoloty
• 1953 – uroczyste otwarcie pierwszego dwunarodowego lotniska ?wiata: Bazylea-Miluza
• 1960 – Bazylea obchodzi?a jubileusz 2000 lat istnienia
• 1963 – za?o?enie Regio Basiliensis (Regionu Bazylejskiego) dla wspó?pracy ponad granicami
• 1966 – kobiety otrzyma?y kantonalne prawo g?osu
• 1969 – referendum w sprawie po??czenia pó?kantonów Bazylea-Miasto i Bazylea-Okr?g zosta?o odrzucone g?osami mieszkańców Bazylei-Okr?gu
• 1989 – Uk?ad Bazylejski w sprawie kontroli mi?dzynarodowej gospodarki odpadami ostatecznie podpisany w Bazylei
• 1993 – port lotniczy Bazylea-Miluza sta? si? trójnarodowym lotniskiem Bazylea-Miluza-Fryburg
• lata 90. XX wieku – koncerny Sandoz i Ciba-Geigy dokonuj? fuzji tworz?c Novartis; równie? Schweizerischer Bankverein (Zwi?zek Banków Szwajcarskich – SBV) i Schweizerischer Bankgesellschaft (Szwajcarska Spó?ka Bankowa) stworzy?y UBS; nasta?a era biotechnologii
• 2001 – Bazylea-Miasto i Bazylea-Okr?g ?wi?towa?y 500 lat przynale?no?ci do Konfederacji Szwajcarskiej
• 2004 – rz?dy w Bazylei obejmuje koalicja czerwono-zielona. Po raz pierwszy od 1950 roku dosz?a do rz?dów lewica.

Gospodarka

W Bazylei maj? siedzib? nast?puj?ce znacz?ce firmy:

Novartis Campus

• Novartis AG (dawniej Ciba-Geigy AG i Sandoz AG)
• Roche Holding AG (F. Hoffmann-La Roche & Co. AG)
• UBS AG, najwi?kszy bank szwajcarski
• Swiss International Air Lines (dawniej Crossair)
• Targi szwajcarskie MCH Group, ze znanymi na ca?ym ?wiecie targami sztuki Art Basel i Baselworld (zegarki i bi?uteria)
• Niemiecki koncern Bayer umie?ci? w Bazylei swoj? central? europejsk? leków dost?pnych bez recepty (OTC), po przej?ciu Roche-Consumer Health (RCH) w roku 2005.*

Budynek Banku Rozrachunków Mi?dzynarodowych w Bazylei

• Syngenta – najwi?kszy na ?wiecie producent ?rodków ochrony ro?lin

Bazylea dzi?ki swojemu centralnemu po?o?eniu w Europie Zachodniej jest wa?nym o?rodkiem handlowym. Przestrzeń mieszkalna i ekonomiczna styku trzech państw (Dreil?ndereck) obejmuje ponad 2,3 mln mieszkańców i ponad 1 mln osób czynnych zawodowo (stan z 2001 r.).

Bazylea jest siedzib? wielu firm chemicznych. Razem z fabrykami w s?siednim Schweizerhalle wytwarza 20% szwajcarskiego eksportu i 1/3 produktu narodowego. Oprócz chemii znajduj? si? tu o?rodki przemys?u maszynowego, metalowego, tekstylnego i spo?ywczego. Wielowiekowa tradycja druku i produkcji papieru doprowadzi?a do tego, ?e wiele wydawnictw mie?ci si? w Bazylei.

Od 1917 r. rozwijaj? si? Targi Szwajcarskie (Schweizer Mustermesse), niegdy? jako przegl?d osi?gni?? narodowych, dzi? o znaczeniu ogólnoeuropejskim. Na terenach targowych odbywa si? ka?dego roku wiele targów bran?owych i kongresów, m.in. Art Basel – najwa?niejsze na ?wiecie targi sztuki wspó?czesnej oraz Baselworld, najwi?ksze na ?wiecie targi zegarków i bi?uterii.

Równie? tradycyjnie ugruntowana jest silna pozycja Bazylei jako centrum kapita?owego i bankowego. Od pó?nego ?redniowiecza Bazylea by?a znacz?cym o?rodkiem bankowym. Oprócz licznych banków i ubezpieczalni ma tu siedzib? Bank Rozrachunków Mi?dzynarodowych (BIS), a siedzib? filii – Szwajcarski Bank Narodowy.

W Bazylei (w siedzibie BIS) swoje posiedzenia organizuje tak?e Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, który opracowa? zespó? najlepszych praktyk rynkowych w zakresie zarz?dzania ryzykiem finansowym w sektorze bankowym, bezpieczeństwa oraz poziomu kapita?ów koniecznego do utrzymywania przez banki, zwanych Now? Umow? Kapita?ow?.

Zobacz te?: Basel II, Basel I.

Transport

Bazylea, dworzec

Port bazylejski nad Renem

Transport drogowy

Przez Bazyle? przebiega szlak ??cz?cy W?ochy i Niemcy. Na pó?noc od miasta biegn? równolegle bezp?atne autostrady: francuska do Strasburga i niemiecka w kierunku Fryburga Bryzgowijskiego i Frankfurtu nad Menem. Na po?udnie biegnie szybko kończ?ca si? autostrada w kierunku Delémont, a na wschód autostrada w kierunku Zurychu, od której ko?o Kaiseraugst oddziela si? autostrada w kierunku Berna i Lucerny. Oprócz tego z miasta prowadz? liczne drogi w g??b Szwajcarii, Niemiec i Francji.

Transport miejski

Bazylea nale?y do obszaru Unii Taryfowej Pó?nocno-Zachodniej Szwajcarii (Tarifverbund Nordwestschweiz), która w ruchu podmiejskim obejmuje tak?e Bazylejski Zak?ad Komunikacji (Basler Verkehrsbetriebe = BVB) i Transport Bazylei-okr?gu (Baselland Transport = BLT). W latach 2005–2007 toczy?a si? debata na temat likwidacji trolejbusów; ostatecznie w referendum w czerwcu 2007 mieszkańcy nieznaczn? wi?kszo?ci? g?osów poparli projekt BVB zast?pienia ich przez autobusy nap?dzane gazem ziemnym.

Komunikacja podmiejska w regionie Bazylei jest dobrze zorganizowana, tramwaje kursuj? w odst?pach od 5 do 10 minut.

Transport kolejowy

Na terenie miasta znajduj? si? trzy dalekobie?ne dworce kolejowe. Dworzec g?ówny Basel SBB (centralny) z linami krajowymi do Zurychu, Berna, Lucerny i Delémont oraz liniami mi?dzynarodowymi (Niemcy, W?ochy). Do tego samego zespo?u budynków nale?y te? dworzec francuski Basel SNCF (alzacki) z liniami do Miluzy, Pary?a, Brukseli. Dworzec badeński (Basel Bad Bf) znajduje si? na drugim końcu miasta (w Ma?ej Bazylei) i obs?ugiwany jest przez Koleje niemieckie (Deutsche Bahn). Tu zatrzymuj? si? wszelkie poci?gi z i do Niemiec, tutaj zaczyna si? te? odcinek kolei nad górnym Renem w kierunku Waldshut i linia w dolinie rzeki Wiese do Zell im Wiesental obs?ugiwana tymczasowo przez SBB.

Ponadto istniej? dwa przystanki podmiejskie: St. Johann (na linii Basel SNCF – St. Louis) i St. Jakob (na linii Basel SBB – Muttenz). Na tym ostatnim poci?gi zatrzymuj? si? tylko podczas imprez kulturalnych i sportowych na stadionie St. Jakob-Park.

Transport lotniczy

Lotnisko mi?dzynarodowe Bazylea-Miluza-Fryburg znajduje si? we Francji, na pó?nocny zachód od miasta; z Bazylei prowadzi tam droga eksterytorialna.

O?wiata

Bazylea jest miastem akademickim ze szczególnym wp?ywem humanistów. Oto najwa?niejsze oferty studiów wy?szych:

• Uniwersytet Bazylejski z 8720 studentami studiów magisterskich i doktoranckich (rok akademicki 2003/04) na ró?nych wydzia?ach (prawa, medycyny, nauk humanistycznych, nauk ekonomicznych, nauk przyrodniczych, psychologii). Szeroko znane jest m.in. Biocentrum Uniwersytetu Bazylejskiego.
• P?dagogische Hochschule der Fachhochschule Nordwestschweiz
• Musik-Akademie der Stadt Basel
• Staatsunabh?ngige Theologische Hochschule Basel

22 marca 1989 zosta?a przygotowana w tym mie?cie konwencja bazylejska ratyfikowana do 2010 roku przez 170 państw (w tym Polsk?; 10 stycznia 1992 roku).

Kultura i sztuka

Za szczególne zas?ugi w ochronie wygl?du miasta Bazylea otrzyma?a w roku 1996 nagrod? Wakkera (Wakkerpreis) od Szwajcarskiej Organizacji Ochrony Ojczyzny.

Archeologia

Wykopaliska Archeologiczne (Arch?ologische Bodenforschung) s? instytucj? kantonaln?. Wspieraj? zabezpieczanie i opiek? nad dziedzictwem archeologicznym kantonu Bazylea-Miasto. Ziemia jest archiwum, w którym zachowa?y si? ?wiadectwa dzia?alno?ci ludzkiej od czasów prehistorycznych do czasów wspó?czesnych. To dziedzictwo kulturowe warte jest ocalenia. Wykopaliska archeologiczne s? prowadzone starannie, d?ugotrwale i zgodnie z wiedz? naukow?. Regularnie podaj? do publicznej wiadomo?ci wyniki swoich badań na temat historii miasta i kantonu.

Widok z katedry bazylejskiej na Ma?? Bazyle?; w ?rodku widoczna wie?a targowa

Architektura

Wie?e katedry bazylejskiej

Fontanny Tinguely’ego przed muzeum w Bazylei

Na Wzgórzu Klasztornym (Münsterberg) wznosi si? katedra konsekrowana w 1019 r., wzniesiona z rozkazu cesarza Henryka II i cesarzowej Kunegundy. Katedra stanowi zabytek sztuki romańskiej i gotyckiej z czerwonego piaskowca.

Bazylea ukrywa wiele pere?ek architektonicznych. Do przyk?adów wczesnego modernizmu zaprojektowanych przez Karla Mosera (betonowy ko?ció? ok. 1920), Hansa Bernoulliego, Hannesa Meyera i Hansa Schmida, w latach 80. i 90. XX w. dosz?y budynki biur bazylejskich Herzog & de Meuron, Diener und Diener oraz Morger Degelo. W Bazylei budowali tak?e architekci o mi?dzynarodowej s?awie jak Renzo Piano i Donald Judd.

Wysoka na 105 m i licz?ca 31 pi?ter wie?a targowa jest drugim co do wysoko?ci budynkiem Szwajcarii (ust?puje jedynie Prime Tower w Zurychu, która ma 126 metrów). Zosta?a zaprojektowana przez zespó? architektów Morger & Degelo i wzniesiona mi?dzy lipcem 2001 a pa?dziernikiem 2003. Powierzchnia najmu wynosi 24600 m2 (zabudowy 1230 m2), a waga ca?kowita ok. 50 000 ton. Najwy?sz? budowl? Szwajcarii jest wysoka na 250 m wie?a TV St. Chrischona ko?o Bazylei.

Muzea

Bazylea uchodzi za jedno z wa?niejszych, je?li chodzi o muzea, miast europejskich. W?ród ponad 30 muzeów miasta, Muzeum Sztuki w Bazylei wysuwa si? na czo?o jako najstarszy państwowy zbiór sztuki na ?wiecie. Muzeum to wyró?nia si? szczególnie zbiorami sztuki renesansowej oraz z XIX i XX w. Prace od roku ok. 1960 wystawiane s? w Muzeum Sztuki Wspó?czesnej. Dalszymi znacz?cymi zbiorami sztuki ciesz? si? m.in. Muzeum Jeana Tinguely’ego i prywatna Fundacja Beyeler, która w domu zaprojektowanym przez Renzo Piano mie?ci obrazy i rze?by g?ównie modernistyczne. Schlagauer otwarte w 2003 r. ??czy w sobie koncepcje publicznego muzeum, konserwatorium i instytutu badań nad sztuk?.

Wie?a Roche

Warte zobaczenia s? tak?e inne muzea, jak np. Muzeum Staro?ytno?ci, Muzeum Architektury, Muzeum Historii Przyrody (Naturhistorische Museum) czy Muzeum Sztuki Ludowej. Oprócz tego istnieje mnóstwo mniejszych zbiorów i muzeów, jak np. kolekcja anatomiczna uniwersytetu, któr? mo?na ogl?da? w Muzeum Anatomii, Muzeum Historii Farmacji, Muzeum ?ydowskie (Kornhausgasse) czy Muzeum Zabawek i Muzeum Lalek przy Barfüsserplatz. Po niemieckiej stronie w Weil am Rhein nieopodal granicy znajduje si? ponadto zaprojektowane przez Franka O. Gehry’ego Muzeum Vitra Design. Podpowied? dla zwiedzaj?cych: bezp?atny wst?p oferuj? muzea państwowe w pierwsz? niedziel? miesi?ca.

Po Bazylei porozrzucanych jest wiele mniejszych i wi?kszych kin, najwi?cej wzd?u? ?ródmiejskiej ulicy Steinenvorstadt. Wiele filmów (tak jak w innych du?ych szwajcarskich miastach) wy?wietlanych jest z oryginaln? ?cie?k? d?wi?kow? z podpisami po niemiecku i zazwyczaj te? po francusku.

Muzyka

Bazylea obfituje w wydarzenia i organizacje muzyczne jak prawie ?adne inne miasto w Szwajcarii. Paul Sacher za?o?y? ju? w latach 30. XX w. Schola Cantorum Basiliensis, które sta?o si? centrum badań i kultywacji muzyki dawnej. Oferta koncertów jest bogata, stoi na wysokim poziomie a obejmuje muzyk? klasyczn? i wspó?czesn?. Teatr Muzyczny Bazylei (Musical Theater Basel) przy targach wystawia regularnie przedstawienia i nale?y do najnowocze?niejszych scen Europy.

Orkiestra Symfoniczna Bazylei (Sinfonieorchester Basel) nale?y do najbardziej renomowanych w Europie. Tak?e wiele chórów przyczynia si? do rozwoju kultury muzycznej w Bazylei. Znane s? przede wszystkim Bazylejski Zwi?zek ?piewu (Basler Gesangverein) oraz Bazylejski Chór Ch?opi?cy (Knabenkantorei Basel) o ?wiatowej s?awie, które bior? udzia? w odbywaj?cym si? co trzy lata Europejskim Festiwalu Chórów M?odzie?owych (EJCF). Scena teatralna z powodu swoich nieraz ekscentrycznych inscenizacji skupia uwag? krytyków. Cho? tutejsze sceny jak Schauspielhaus i Teatr Bazylejski (Theater Basel) nie ciesz? si? ?wiatowym rozg?osem jak ich konkurenci z Zurychu, to jednak s? warte odwiedzin. Lubiane przez bazylejsk? publiczno?? s? zw?aszcza inscenizacje klasycznych oper jak Makbet, Czarodziejski flet i La Traviata. G?o?na opera Carmina Burana zosta?a przez Waltera Haupta wystawiona tak?e w Bazylei. Dla u?wietnienia obchodów roku jubileuszowego 2001, 11 stycznia tego? roku wykonano w Bazylei ósm? symfoni? Gustava Mahlera w oryginalnej obsadzie (800 ?piewaków, 200 instrumentalistów).

Niektórzy znani na bazylejskiej scenie muzycznej grupy zyskuj? mi?dzynarodowy rozg?os, jak np. Lovebugs, Cloudride czy The Glue. Odbywaj?cy od 2001 r. coroczny festiwal Imagine sta? si? sta?ym elementem regionalnej sceny muzycznej.

W maju 2025 roku miasto by?o gospodarzem 69. Konkursu Piosenki Eurowizji.

Karnawa?

karnawa? w Bazylei

Bazylea jest znana szeroko poza swoimi granicami ze swojego karnawa?u. Pocz?tkiem i zarazem punktem kulminacyjnym bazylejskiego karnawa?u jest pochód Morgenstraich (poranna psota), który rozpoczyna si? w nocy z niedzieli na poniedzia?ek po ?rodzie popielcowej o godzinie 4 rano. Podczas pochodu zamaskowane postacie maszeruj? i wygrywaj? melodie marszowe na b?bnach i piszcza?kach, a na przedzie ka?dej kliki ci?gni?te lub niesione s? pod?wietlane platformy przedstawiaj?ce najcz??ciej wydarzenia ostatniego roku i gor?ce tematy. Nadzwyczaj wa?ne podczas Morgenstraich s? roz?wietlone lampiony, które tworz? niezwyk?? atmosfer?, zatem w ca?ym mie?cie podczas tego wydarzenia nie ?wiec? si? ?adne inne ?wiat?a. Robienie zdj?? z fleszem jest równie? niewskazane. Do karnawa?u nale?? tak?e kabaretowe kuplety (Schnitzelb?nke) w dialekcie bazylejskim. Tradycyjnymi daniami karnawa?owymi s? zupa m?czna i placek cebulowy. Karnawa? kończy si? po 72 godzinach w czwartek o 4 rano.

Media

W mie?cie nadaje telewizja lokalna Telebasel.

Sport

• Tu odby?a si? V gimnazjada w 1969
• W Bazylei odbywa si? turniej tenisowy Davidoff Swiss Indoors Basel
• Ski-Club Basel (Bazylejski Klub Narciarski) jest najstarszym klubem narciarskim Szwajcarii
• W Bazylei za?o?ono UEFA
• W Bazylei od 1989 odbywa si? mi?dzynarodowy klubowy turniej kobiecej pi?ki siatkowej TOP VOLLEY INTERNATIONAL
• Na bazylejskim stadionie St.Jakob-Park.odby?y si? mecze Mistrzostwa Europy w pi?ce no?nej 2008 (3 fazy grupowej, 2 ?wier?fina?y,1 pó?fina?)
• FC Basel: mistrz Szwajcarii w pi?ce no?nej w roku 2004
• Sportowcami z Bazylei s? lub byli:
  • bracia Murat i Hakan Yakin, pi?karze
  • Marco Streller, pi?karz
  • Alexander Frei, pi?karz
  • Karl Odermatt, by?y pi?karz
  • Ottmar Hitzfeld, trener pi?karski i dawny pi?karz (wychowany w Bazylei, nie urodzony)
  • Emil Handschin, by?y hokeista
  • Roger Federer, tenisista
  • Patty Schnyder, tenisistka
  • Gianna Hablützel, szermierka

Miasta partnerskie

• Miami Beach (2011)
• Szanghaj (2007)

Zobacz te?

• Basel

Linki zewn?trzne

• Strona oficjalna