LP出资违约怎么办 私募股权基金三大实质性处罚
![]() Aung San Suu Kyi (2017) | |
Data i miejsce urodzenia |
百度 在鲜为人知的历史细节中还原历史,告诉一个真实的大后方备战细节。
19 czerwca 1945 |
---|---|
1.(14.) Szefowa rz?du Mjanmy | |
Okres |
od 6 kwietnia 2016 |
Przynale?no?? polityczna | |
Poprzednik | |
Minister spraw zagranicznych Mjanmy | |
Okres |
od 30 marca 2016 |
Przynale?no?? polityczna | |
Poprzednik | |
![]() | |
Odznaczenia | |
![]() Z?oty Medal Kongresu |
Aung San Suu Kyi (birm. ??????????????? /a??? s?á? s? ?ì/; ur. 19 czerwca 1945 w Rangunie[2]) – birmańska polityczka i wieloletnia opozycjonistka. Córka genera?a Aung Sana, który walczy? o niepodleg?o?? Birmy i wynegocjowa? j? w rozmowach z Wielk? Brytani? w 1947 roku. Laureatka Pokojowej Nagrody Nobla z 1991 roku. Za?o?ycielka Narodowej Ligi na rzecz Demokracji, w latach 1988–2011 sekretarz generalna, od 2011 jej przewodnicz?ca. Od 30 marca 2016 minister spraw zagranicznych i szefowa kancelarii prezydenta w administracjach Htin Kyawa i Win Myinta, od 6 kwietnia 2016 do 1 lutego 2021 szefowa rz?du[3][4]. 1 lutego 2021 aresztowana podczas wojskowego zamachu stanu[5].
Imi?
[edytuj | edytuj kod]Imi? Aung San Suu Kyi mo?na przet?umaczy? jako ?dziwny zbiór b?yskotliwych zwyci?stw” (strange collection of brilliant victories)[6]. Znamienny jest wybór cz?onów jej imienia, gdzie Kyi odziedziczy?a po matce i Suu po babce oraz Aung San po ojcu. Z czterech cz?onów jej pe?nego imienia to w?a?nie ten trzeci – Suu by? najwa?niejszy, bo osobisty[7]. Dwa pierwsze cz?ony (????? /a???/ – zwyci?ski, ???? /s?á?/ – niezwyk?y) imienia otrzyma?a po ojcu, trzeci (?? /s?/ – zbiera?) pochodzi od babki ze strony ojca i jednocze?nie wi??e si? dniem urodzenia – wtorkiem, a czwarty (???? /?ì/ – radosny, czysty) odziedziczy?a po matce[8]. Zgodnie z birmańsk? tradycj? jako m??atka ma prawo przed nazwiskiem stawia? tytu? Daw (???? /d??/ – Pani). W swojej ojczy?nie nazywana jest Lady.
?yciorys
[edytuj | edytuj kod]Rodzice
[edytuj | edytuj kod]Aung San Suu Kyi jest trzecim dzieckiem Aung San i Khin Kyi. Jej ojciec Aung San, by? dzia?aczem politycznym cz?sto nazywanym ojcem birmańskiej niepodleg?o?ci. Urodzony w 1915 roku we wsi Natmauk, ko?o Panganu, by? szóstym dzieckiem w rodzinie. Wywodzi? si? z prowincjonalnej, ubogiej szlachty birmańskiej, a jako szóste dziecko od pocz?tkowych lat ?ycia musia? nauczy? si? ?jak walczy? o szacunek starszych od siebie i podporz?dkowywa? ich swojej woli”[9]. Dzi?ki swojej zaborczo?ci, w wieku 18 lat przyby? do stolicy Rangunu, aby tam podj?? nauk? na Uniwersytecie Ranguńskim. W okresie studiów ca?y swój czas po?wi?ca? na nauk?. Na studiach do??czy? do Zwi?zku Studentów Uniwersytetu Ranguńskiego. Ju? wcze?niej wiedzia?, ?e jego g?ównym celem b?dzie uzyskanie niepodleg?o?ci Birmy. W 1930 roku wraz z innymi thakinami – podobnymi do niego lewicuj?cymi studentami z awansu spo?ecznego[10], za?o?y? stowarzyszenie Dobama Asiayone (My, Birmańczycy), którego celem by?o wyrwanie Birmy z kolonialnych wi?zi. W 1936 roku podczas strajków studenckich Aung San sta? si? rozpoznawalny w szerszym gronie i rozpocz?? swoj? karier? polityczn?. Jednym z za?o?eń thakinów by?o organizowanie strajków, po??czone z tworzeniem oddolnych paramilitarnych ugrupowań. Druga wojna ?wiatowa przerwa?a dzia?ania thakinów, a sam Aung San oraz jego towarzysze mieli trafi? do aresztu. Aung San zdo?a? ukry? si?, a 14 sierpnia 1940 uciek? z Birmy i przedosta? si? do chińskiego miasta Xiamen, które wtedy by?o pod okupacj? japońsk?. Tam rozpocz?? dzia?alno?? polityczn?, sprzymierzy? si? z Japończykami i snu? plany przej?cia Birmy z r?k Brytyjczyków. W 1942 oddzia?y Birmańskiej Armii Wyzwoleńczej (BIA) wraz z Japończykami rozgromi?y Brytyjczyków i opanowa?y Birm?. Szybko po tym Aung San sta? si? ludowym przywódc?, jednak bez realnej w?adzy podczas ci??kich lat okupacji japońskiej. Sam Aung San szybko zrozumia?, ?e osi?gni?cie niepodleg?o?ci b?dzie d?u?szym procesem. Stworzy? w?asn? armi? i chroni? j? przed japońskim nadzorem. Oddalaj?c si? chwilowo od sceny politycznej, pozna? swoj? przysz?? ?on? Khin Kyi, pochodz?c? z rodziny Myangmaya w delcie Irwadi. Khin Kyi by?a prze?o?on? piel?gniarek w ranguńskim szpitalu, gdzie w?a?nie pozna?a Aung Sana.
Gdy sytuacja na scenie politycznej zacz??a si? pogarsza?, Aung San powróci? do aktywnej polityki z nowym planem strategicznym. Mia? mianowicie stan?? po stronie aliantów, przyjmuj?c strategiczne udawanie lojalno?ci wobec Japończyków. Ju? od grudnia 1943 utrzymywa? kontakty z Brytyjczykami, a 22 marca 1945 wraz z nimi zaatakowa? Japończyków, którzy nie spodziewaj?c si? ataku szybko ponie?li kl?sk?. By? to równie? wa?ny rok dla samego Aung Sana, któremu urodzi?o si? trzecie dziecko, a pierwsza córka, Aung San Suu Kyi. Poza ?yciem prywatnym, zaczyna? stopniowo nabiera? pewno?ci siebie, co da?o si? zauwa?y? w prze?omowej dla jego kariery mowie politycznej z 20 stycznia 1946. Dotar? do du?ej liczby ludno?ci przemawiaj?c przed pagod? Szwegadon – naj?wi?tszym miejscem Rangunu[11]. W jego 3,5-godzinnej przemowie da? jednoznacznie do zrozumienia kolonizatorom o pocz?tku podj?cia walki o niepodleg?o??.
Po wojnie zmieni? swoje pogl?dy ideologiczne i sta? si? demokrat?, chocia? jego nadrz?dny cel zawsze by? niezmienny: niepodleg?o?? Birmy. W wyniku negocjacji w Londynie w styczniu 1947 Birma zyska?a obietnic? niepodleg?o?ci. Aung San nie doczeka? wyzwolenia z r?k kolonizatorów, gdy? w 1946 na posiedzeniu gabinetu w ranguńskim Sekretariacie zgin?? w zamachu ?niezidentyfikowanej uzbrojonej bandy”[12].
Ostatecznie Birma uzyska?a niepodleg?o?? dnia 4 stycznia 1948 roku, a rocznica jest narodowym ?wi?tem Birmańczyków. ?ona Aung Sana nie wysz?a za m?? ponownie.
M?odo?? Aung San Suu Kyi
[edytuj | edytuj kod]Aung San Suu Kyi straci?a ojca w wieku dwóch lat i sama s?abo pami?ta jego osob?. Jednak?e dzi?ki matce Khin Kyi, która zawsze piel?gnowa?a pami?? o m??u, Aung San Suu Kyi z podziwem wspomina?a ojca i nie raz mówi?a, ?e chcia?a tak jak on zosta? genera?em i s?u?y? ojczy?nie.
Urodzona podczas okupacji japońskiej 19 czerwca 1945 wraz ze swoimi bra?mi, matk? i dziadkiem wychowywa?a si? w Rangunie. Po ?mierci Aung San, rol? ojca przej?? kochaj?cy i pob?a?liwy dziadek ze strony matki, U Pho Hyunin. Dorasta?a w tolerancyjnym domu, gdzie buddyzm i chrze?cijaństwo koegzystowa?y ze sob?. Najwa?niejsz? osob? dla m?odej Aung San Suu Kyi, na pewno by?a jej matka Khin Kyi, która zawsze mia?a decyduj?cy wp?yw na osobowo?? córki. To dzi?ki matce Suu Kyi odziedziczy?a stanowczo??, wytrwa?o?? czy niezmienno?? postanowień[13]. Po ?mierci m??a Khin Kyi obj??a stanowisko dyrektorki Narodowej Komisji ds. Opieki nad Kobietami i Dzie?mi, co rozpocz??o jej d?ug? karier? w s?u?bie cywilnej. Matka Suu Kyi ponad dekad? udziela?a si? w najwi?kszych placówkach rz?dowych w Birmie, a dzi?ki jej dzia?alno?ci sama Suu ?od dzieciństwa obraca?a si? w?ród establishmentu, chodzi?a do elitarnych szkó?, a nast?pnie studiowa?a w Oksfordzie”[14]. Wspó?cze?nie Aung San Suu Kyi jest ostatni? przedstawicielk? birmańskich postkolonialnych elit lat 50. XX wieku.
Gdy w 1962 roku dosz?o do zamachu stanu przez junty wojskowe, wszelkie nadzieje na kontynuacje budowy nowoczesnej zintegrowanej ze ?wiatem Birmy leg?y w gruzach. W?ród elit buduj?cych ?Now? Birm?” by?a mi?dzy innymi matka Suu Kyi, która s?u?b? spo?eczn? zawsze wi?za?a z wychowaniem dzieci. Chocia? Aung San Suu Kyi wychowywa?a si? w uprzywilejowanej rodzinie to i tak nie by?a wychowywana w luksusie. Matce zale?a?o, aby nie rozpu?ci? córki oraz wychowa? j? na wytworn? m?od? dam?. Ma?a Suu wolny czas swojego dzieciństwa najch?tniej sp?dza?a z m?odszym bratem, Aung San Linem. Jej starszy brat Aung San Oo, cz?sto humorzasty i wynios?y, nie przepada? za zabawami z rodzeństwem. Od m?odszych lat nie mia?a dobrych kontaktów ze starszym bratem, za to z m?odszym zawsze znajdowa?a wspólny j?zyk. By? on towarzyszem jej zabaw i najlepszym przyjacielem. Jednak?e bardzo niefortunne zrz?dzenie losu 16 stycznia 1953 roku skończy?o beztroskie lata m?odej Suu. Podczas zabawy z m?odszym bratem wokó? ogrodowego basenu, Suu nie upilnowa?a Aung San Lina, a ten utopi? si? w basenie podczas chwilowej nieobecno?ci siostry. ?Siedmioletnia Su po raz pierwszy w ?yciu pozna?a, co znaczy smutek”[15].
Po tak traumatycznym wydarzeniu Khin Kyi postanowi?a przeprowadzi? si? z ca?a rodzin? do otrzymanej od brytyjskiego rz?du kupieckiej willi nad jeziorem Inya[16]. W wieku 7 lat Suu Kyi podj??a nauk? w katolickiej szkole im. ?w. Franciszka. Nast?pnie maj?c 12 lat ucz?szcza?a do najlepszej szko?y ?redniej Rangunu, Angielskiego Liceum Metodystów (MEHS), gdzie wi?kszo?? nauki odbywa?a si? po angielsku, cho? birmański by? te? przedmiotem obowi?zkowym. Jako dziecko uwielbia?a czyta?, rzadko widziano j? bez ksi??ki w r?ku. Gdy jej matka w 1960 zosta?a mianowana ambasadorem w Indiach. W wieku 15 lat m?oda Suu wyjecha?a ze swojego kraju na kolejne 28 lat[17].
Indie
[edytuj | edytuj kod]Gdy w czerwcu 1960 Khin Kyi obj??a stanowisko ambasadora Birmy w Indiach, zabra?a ze sob? jedynie córk? Suu, a starszego syna pos?a?a do szko?y z internatem w Anglii. Suu Kyi zosta?a pos?ana do najlepszej szko?y w mie?cie – Katolickiego Liceum Jezusa i Maryi ulokowanego na ty?ach katedry Naj?wi?tszego Serca w Delhi. W elitarnej szkole pozna?a synów Indiry Gandhi, córki Nehru i jego nast?pczyni Rajiva i Sanjaya. Nauk? kontynuowa?a w najlepszym college’u w kraju Lady Shri Ram College, a tam za swoj? specjalno?? wybra?a nauki polityczne. Jak twierdzi jej kole?anka z lat liceum – Malavika, wcale nie przepada?a za tym kierunkiem, a wybra?a politologie z poczucia obowi?zku wobec matki[18]. W college’u zosta?a przewodnicz?c? klubu dyskusyjnego, gdzie razem z innymi dziewcz?tami oddawa?a si? szalonym akademickim dyskusjom. Tam te? odkry?a bogat? spu?cizn? kultury i literatury indyjskiej oraz zapozna?a si? z idea?ami politycznymi. G?ównie jej uwag? przyku? gandyzm, który sta? si? jej wielk? fascynacj?. To w?a?nie w college’u zapozna?a si? z my?l? ?duchowego ojca niepodleg?o?ci Indii”[19]. G?ównie zachwyci?a j? koncepcja satjagrahy: walki politycznej bez u?ycia przemocy za pomoc? biernego oporu i obywatelskiego niepos?uszeństwa[20]. Zetkni?cie si? z gandyzmem, b?dzie mie? dla Suu Kyi dalekosi??ne konsekwencje, a podziw dla zasady non-violence b?dzie podstaw? jej licznych prac naukowych, co w ostateczno?ci b?dzie mia?o du?y wp?yw na jej przysz?? wizje polityczn?.
W 1964 Suu Kyi ukończy?a college i stan??a przed wa?nym wyborem jak? obra? drog? w ?yciu. Dowiedziawszy si? o krytycznej sytuacji w Birmie, nie widzia?a siebie w tych realiach, a na pewno nie w tamtym momencie jej ?ycia. Postanowi?a zatem studiowa? za granic? w Wielkiej Brytanii, gdzie dosta?a si? na Oksford na wydzia? nauk politycznych[21].
Wielka Brytania
[edytuj | edytuj kod]Wyjazd na studia do Wielkiej Brytanii by? pierwszym zderzeniem Suu Kyi ze ?wiatem Zachodu, który wcze?niej zna?a jedynie z lektur i opowie?ci. W roku 1964, jako dojrza?a dziewi?tnastolatka dotar?a do Anglii. Sam Oksford poza wspania?ymi wspomnieniami i latami nauki da? jej anonimowo??, na któr? nigdy nie mog?a liczy? w Azji. Otó? s?awa jej ojca nie dotar?a do Anglii. Na studiach by?a jedyn? osob? pochodzenia birmańskiego, co ?nauczy?o j? ceni? rodzaj ludzki, (...) szanowa? wszystko, co najlepsze w ludzkiej cywilizacji”[22].
Okres wakacyjny m?oda Suu Kyi sp?dza?a u matki w Delhi, odwiedzaj?c Rangun w rocznic? ?mierci ojca. W trakcie studiów wybra?a si? równie? na wakacje do Algierii, aby odwiedzi przyjació?k? rodziny, Ma Than E. Wtedy w?a?nie w 1965 roku po raz pierwszy zetkn??a si? z szerszym zjawiskiem politycznym zachodz?cym w obszarze Trzeciego ?wiata, gdzie z r?k pierwszego pokolenia dzia?aczy niepodleg?o?ciowych w?adz? przejmowa?a nowa generacja przywódców. Cz?sto o pogl?dach bardziej nacjonalistycznych, zazwyczaj brutalnych i bezwzgl?dnych. Pochodzili oni z ni?szych warstw i wywodzili si? z szeregów wojska. Sama Suu Kyi mia?a si? wkrótce przekona? o swojej rodzinnej Birmie oraz birmańskim dyktatorze, generale Ne Win, który by? kwintesencj? nowej generacji przywódców[23].
Po studiach Suu Kyi przez kolejne dwa lata pozosta?a w Wielkiej Brytanii. Po uzyskaniu dyplomu Suu wróci?a do Londynu. Tam zamieszka?a w domu Gore-Boothów, do których cz?sto je?dzi?a na weekendy podczas studiów. Z czasem rodzina ta, sta?a si? jej drugim domem. Jej gospodarze mieli czwórk? dzieci – dwie córki i dwóch synów. Podczas wizyty kolegi jednego z synów Gore-Boothów, Aung San Suu Kyi pozna?a swojego przysz?ego m??a – Michaela Aris. By? on Brytyjczykiem, wybitnym tybetologiem. W ówczesnych czasach zwi?zek Birmanki z Brytyjczykiem by? tematem tabu, a w szczególno?ci dla córki antybrytyjskiego powstańca. Pocz?tkowo ich znajomo?? by?a daleka od planów ma??eństwa. Gdy Suu Kyi wyjecha?a na zachód do Ameryki, Michael wyruszy? do Azji. Przez trzy lata para utrzymywa?a jedynie listowny, nieregularny kontakt. Sama Suu dosta?a prac? w Nowym Jorku w ONZ, w którym zosta?a trzy kolejne lata. Utrzymuj?c korespondencj? z Michaelem, zgodzi?a si? odwiedzi? go w Azji, w której te? przyj??a jego zar?czyny. Pobrali si? 1 stycznia 1972 w Londynie w trakcie buddyjskiej ceremonii urz?dzonej w domu Gore-Boothów[24].
Po ?lubie zamieszkali w Bhutanie. Su nie mia?a sta?ego zaj?cia, jej m?? natomiast by? nauczycielem w rodzinie królewskiej. Po 8 miesi?cach Suu zasz?a w ci??? i wróci?a do Anglii. 12 kwietnia 1973 roku urodzi?a syna Aleksandra (o birmańskim imieniu: Myint San Aung). Cztery lata pó?niej na ?wiecie pojawi? si? drugi syn Michaela i Suu. Otrzyma? angielskie imi? Kim oraz birmańskie Htein Lin.
Po urodzeniu dzieci Suu pocz?tkowo zaj??a si? domem. Z czasem jednak pomaga?a m??owi w pracy, g?ównie wspó?redagowa?a artyku?y. Nast?pnie zatrudni?a si? w oksfordzkiej Bibliotece Bodlejańskiej. Na pocz?tku lat 80. zacz??a spe?nia? swoje dzieci?ce marzenia i zosta?a pisark?. Pierwsz? ksi??k? wyda?a w 1984, by?a to biografia jej ojca. Kolejne ksi??ki by?y g?ównie o tematyce turystyczno-podró?niczej.
Po d?ugich staraniach Suu dosta?a si? ponownie na studia i tam rozpocz??a prac? magistersk? z filozofii na podstawie wspó?czesnej literatury birmańskiej. W ramach studiów pojecha?a 1 pa?dziernika 1985 roku do Japonii na o?miomiesi?czne stypendium. Tam pozna?a wielu birmańskich studentów, którzy wys?awiali si? o kraju w podobnym duchu: nostalgii, nacjonalizmu oraz szacunku do jej ojca. Tam zacz??a dostrzega? swoje silne pragnienie zostania politykiem.
Dzia?alno?? polityczna
[edytuj | edytuj kod]
W kwietniu 1988 matka Suu Kyi, Khin Kyi mia?a wylew, co spowodowa?o natychmiastow? wizyt? Suu Kyi w Rangunie. W pojedynk? zajmowa?a si? matk?, ?dos?ownie zamieszka?a w szpitalu”[25]. Podczas opieki, na ulicach miasta coraz cz??ciej dochodzi?o do zamieszek. 18 marca przez Rangun przesz?o tysi?ce osób, które w brutalny sposób zosta?y potraktowane przez armi?. Prócz gniewu wobec rz?du, dodatkowym czynnikiem budz?cym niezadowolenie w?ród Birmańczyków by?o nadanie państwu przez ONZ statusu ?najmniej rozwini?tego państwa ?wiata”, co stanowi?o ogromn? ujm? dla narodu. To, co Suu Kyi zobaczy?a zza szpitalnego okna, umocni?o j? w przekonaniu o wej?ciu do polityki. Jednak na pierwszym miejscu pozostawa?a kwestia opieki nad matk?, któr? przeniesiono do domu przy ulicy Uniwersyteckiej 54[7].
Nied?ugo pó?niej ówczesny dyktator, Ne Win postanowi? zrezygnowa?, skutkiem czego by?a decyzja Suu Kyi o ?próbie walki o tron”. Ludno?? birmańska zacz??a zwraca? si? w ku nie?yj?cemu dawnemu bohaterowi narodowemu – Aung Sanowi, by? to kolejny sygna? dla Suu Kyi o potrzebie interwencji w kraju. Jej dom sta? si? obiektem pielgrzymek, które sprowadza?y lekarzy, nauczycieli, pisarzy, mnichów i wielu innych. Wszyscy zwracali si? z pro?b? o pomoc w walce z re?imem. Pocz?tkowo Suu Kyi nie anga?owa?a si? w demonstracje i protesty. Apogeum demonstracji nast?pi?o 8 sierpnia 1988, dok?adnie 8 minut po godzinie 8, st?d nazwa ?rewolucji 8888”. Szacuje si?, ?e zamieszki poch?on??y od 2000–4000[26] osób. Suu Kyi wys?a?a oficjalne pismo do sekretarza Rady Państwa z propozycj? utworzenia Ludowego Komitetu Doradczego. W li?cie równie? stwierdzi?a, ?e w kraju narasta ?sytuacja o okropieństwie niespotykanym od czasów uzyskania niepodleg?o?ci przez Birm?”[26].
Jej pierwsze kroki w polityce mia?y bazowa? na roli mediatora pomi?dzy rz?dem a protestuj?cym, co okaza?o si? by? genialnym posuni?ciem ukazuj?cym Suu Kyi jako intuicyjnego polityka. Sytuacja w państwie z dnia na dzień stawa?a si? coraz bardziej niebezpieczna. Miasta opustosza?y, drogi by?y puste, parali? ogarn?? wszystkie instytucje. 24 sierpnia Aung San Suu Kyi po raz pierwszy wyst?pi?a publicznie i zaprosi?a wszystkich obywateli na przemow? pod kultow? ?wi?tyni? Szwedagon. Zaniepokojony sytuacj? rz?d, rozpocz?? na masow? skal? dystrybucj? ulotek, które oczernia?y Suu Kyi. Mimo usilnych dzia?ań, przemowa osi?gn??a rekordy popularno?ci (jak ?ród?a donosz?, obecnych mog?o by? nawet do 1,5 miliona obywateli). G?ówne przes?anie u?wiadomi?o wszystkim jedno – Suu Kyi by?a urodzon? przywódczyni? i jej walka o woln?, demokratyczn? Birm? nie ustanie. Jednak nie by?o pewno?ci czy obejmie stanowisko g?owy państwa, rz?d systematycznie podjudza? naród, anga?uj?c armi? w walk? przeciwko córce bohatera narodowego. Brak lidera w państwie manifestowa? si? pogarszaj?c? sytuacj? gospodarcz?, zacz??o brakowa? ?ywno?ci, a przemoc dociera?a niemal wsz?dzie. Od sierpnia do wrze?nia zamieszki i niestabilno?? polityczna anga?owa?a Suu Kyi. Nadal zachowawczo podchodzi?a do negocjacji z rz?dem, które niezmiennie odbija?y si? echem.

18 wrze?nia og?oszono stan wojenny. Fala niezadowolenia, która przetoczy?a si? przez miasto, tym razem zosta?a skutecznie okie?znana przez przygotowan? armi?. Zgin??o oko?o tysi?ca osób, w tym studentów[27] Armia na nowo obj??a w?adz?.
Genera? Ne Win ust?pi?, powsta?y partie opozycyjne, m.in. Narodowa Liga na rzecz Demokracji (NLD), w której Suu Kyi zosta?a mianowana sekretarzem generalnym. W wyborach w 1990 NLD uzyska?a 80,82% miejsc w parlamencie[28], lecz wynik wyborów nie zosta? uznany przez re?im wojskowy.
Aung San Suu Kyi zosta?a aresztowana jeszcze w czasie kampanii wyborczej i w latach 1989–1995 przebywa?a w areszcie domowym, w swym domu rodzinnym przy University Road 52 w Rangunie. Po zwolnieniu w?adze zach?ca?y j? do do??czenia do rodziny w Wielkiej Brytanii, ale nie zdecydowa?a si? na to, wiedz?c, ?e nie pozwol? jej na powrót. W tym czasie m??, chory na raka, ubiega? si? o mo?liwo?? przyjazdu do Birmy, ale nie uzyska? zgody[2].
W latach 2000–2010[29], z przerw? od maja 2002 do maja 2003, ponownie przebywa?a w areszcie domowym. W sierpniu 2009 zosta?a postawiona przed s?dem za z?amanie zasad odbywania aresztu domowego i skazana na 3 lata wi?zienia, pod naciskiem opinii publicznej zamienione na kolejne 18 miesi?cy zamkni?cia w domu[30].

W 2003 roku w?adze dokona?y nieudanego zamachu na jej ?ycie.
Opowiada?a si? za bezkrwawym przewrotem i narodowym pojednaniem z racji czego nazywana by?a ?birmańskim Gandhim”[31]. By?a zwolenniczk? dialogu pomi?dzy junt? a opozycj?, czego dowiod?a w roku 2000 prowadz?c z genera?ami negocjacje w sprawie stopniowego wycofania si? wojskowych z ?ycia politycznego i oddania w?adzy w r?ce demokratycznie wybranego rz?du, ale rozmowy te nie przynios?y spodziewanego prze?omu.
Przetrzymywanie Suu Kyi w areszcie domowym sta?o si? jednym z powodów niedopuszczenia Birmy do przewodniczenia grupie państw ASEAN. Zgodnie z przyj?tym porz?dkiem mia?a ona obj?? t? funkcj? w 2006[32].
W 2011 rozpocz?? si? proces demokratyzacji Birmy. Wówczas po prawie 50 latach rz?dów junty wojskowej, w?adza trafi?a w r?ce cywilów. Spowodowa?o to ocieplenie stosunków Birmy na arenie mi?dzynarodowej i zawieszenie sankcji gospodarczych na ten kraj. Nowy prezydent Thein Sein rozpocz?? rozmowy z demokratyczn? opozycj?, przede wszystkim z g?ówn? opozycjonistk? Aung San Suu Kyi i zapowiedzia? dalsze reformy. W styczniu 2012 osi?gni?to zawieszenie broni z mniejszo?ciami etnicznymi, zwolniono setki wi??niów politycznych i przywrócono legalno?? opozycyjnej NLD[33].
W zwi?zku z transformacj? polityczn?, zezwolono Aung San Suu Kyi na start w wyborach do parlamentu. W uzupe?niaj?cych wyborach parlamentarnych 1 kwietnia 2012 jej partia zdoby?a ??cznie 43 z 45 mandatów b?d?cych do obsadzenia (pozosta?e 664 miejsc pozosta?o bez zmiany). 2 maja 2012 zosta?a zaprzysi??ona jako deputowana do parlamentu[33].
W 2016 zosta?a premierem. Funkcj? sprawowa?a do zamachu stanu z 1 lutego 2021, kiedy zosta?a wraz z innymi politykami partii rz?dz?cej aresztowana przez wojsko[34][35].
Nagrody, wyró?nienia, kultura masowa
[edytuj | edytuj kod]
W 1990 zosta?a laureatk? Nagrody im. Sacharowa[36] przyznawanej przez Parlament Europejski bojownikom o prawa cz?owieka a w 1991 zosta?a uhonorowana Pokojow? Nagrod? Nobla. Obie nagrody mog?a odebra? po ponad 20 latach: 15 czerwca 2012 przyjecha?a do Oslo, aby wyg?osi? uroczyste przemówienie przed Komitetem Noblowskim[8], a 22 pa?dziernika 2013 podczas sesji Parlamentu Europejskiego odebra?a Nagrod? Sacharowa[37].
W 1992 UNESCO przyzna?a jej Nagrod? im. Simóna Bolívara[38], a w 1993 w?adze Indii przyzna?y jej Nagrod? im. Jawaharlala Nehru[39].
W 1997 nadano jej tytu? doktora honoris causa Uniwersytetu Karola[40].
W grudniu 2000 prezydent USA Bill Clinton przyzna? jej Medal Wolno?ci[41].
W 2001 grupa U2 zadedykowa?a jej piosenk? Walk On.
Aby zwróci? uwag? m?odzie?y europejskiej na los Aung San Suu Kyi telewizja MTV przyzna?a jej nagrod? Free Your Mind (2003) po??czon? z kampani? medialn? promuj?c? wysy?anie listów i maili do ambasady Birmy.
W 2005 zosta?a laureatk? Nagrody im. Olofa Palmego[42].
W 2007 otrzyma?a honorowe obywatelstwo Kanady. W 2018 roku parlamentarzy?ci kanadyjscy, odebrali jej nadane w 2007 honorowe obywatelstwo tego kraju.
W roku 2009 otrzyma?a tytu? ambasadora sumienia Amnesty International. W 2018 roku nagroda ta zosta?a jej jednak odebrana ze wzgl?du na postaw? wobec ludobójstwa muzu?manów z grupy Rohingja i ograniczenie wolno?ci s?owa od czasu obj?cia przez ni? stanowiska premiera[43].
W 2011 roku na ekrany kin wszed? film Luca Bessona ?Lady” inspirowany biografi? Aung San Suu Kyi[44][45].
19 wrze?nia 2012 roku z r?k prezydenta USA Baracka Obamy odebra?a Z?oty Medal Kongresu, przyznany jej w 2008 roku[46].
W 2012 Foreign Policy przyzna? jej pierwsze miejsce w gronie 100 najbardziej wp?ywowych osób ?wiata[47].
10 wrze?nia 2020 roku, decyzj? Parlamentu Europejskiego, przyznana jej Nagroda Sacharowa zosta?a zawieszona, a Aung San Suu Kyi zosta?a wykluczona z wszelkiej dzia?alno?ci lauretów nagrody. Przyczyn? by?a bierna postawa wobec zbrodni dotykaj?cych spo?eczno?? Rohingja w Mjanmie[48].
Wizyta w Polsce
[edytuj | edytuj kod]We wrze?niu 2013 Aung San Suu Kyi przyjecha?a do Polski na zaproszenie Lecha Wa??sy oraz marsza?ek Sejmu, Ewy Kopacz[49]. Podczas dwudniowego pobytu w Warszawie m.in. zosta?a przyj?ta w Belwederze przez prezydenta Bronis?awa Komorowskiego, który wr?czy? jej kopi? tablic z 21 postulatami strajkuj?cych w sierpniu 1980 w Stoczni Gdańskiej[50], spotka?a si? z marsza?kami Sejmu i Senatu oraz Lechem Wa??s?, a w kolacji wydanej na jej cze?? udzia? wzi?? premier Donald Tusk[51]. Wyg?osi?a tak?e otwarty wyk?ad na Uniwersytecie Warszawskim w ramach cyklu Kapu?ciński Development Lectures, organizowanego przez Instytut Lecha Wa??sy, Uniwersytet Warszawski, Komisj? Europejsk? i UNDP[52]. Kolejnymi etapami jej wizyty w Europie by?y Czechy i W?gry.
Pacyfikacja Rohind?ów
[edytuj | edytuj kod]W drugiej po?owie 2016 oddzia?y armii birmańskiej rozpocz??y pacyfikacj? le??cych w zachodniej cz??ci kraju regionów zamieszka?ych przez muzu?mańsk? mniejszo?? Rohind?ów. Birma zosta?a w roku 2017 oskar?ona przez spo?eczno?? mi?dzynarodow? o zbrodnie przeciw ludzko?ci, a Aung San Suu Kyi o to, ?e im nie zapobieg?a. W 2018 roku parlamentarzy?ci kanadyjscy odebrali jej nadane w 2007 honorowe obywatelstwo tego kraju[53]. W listopadzie 2018 Amnesty International odebra?a Aung San Suu Kyi przyznan? jej w 2009 r. nagrod? Ambasadora Sumienia ?wobec dokonanej przez przywódczyni? Mjanmy haniebnej zdrady warto?ci, które kiedy? reprezentowa?a”[54].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Do 30 marca 2011 jako premier Mjanmy.
- ↑ a b ?yciorys Aung San Suu Kyi. [dost?p 2025-08-14]. (ang.).
- ↑ Aung San Suu Kyi to become ‘State Counsellor’ of Myanmar, abc.net.au, 2025-08-14.
- ↑ Aung San Suu Kyi becomes Myanmar state counselor: spokesman, news.xinhuanet.com, 2025-08-14.
- ↑ Birma: Armia przej??a w?adz?. Aung San Suu Kyi aresztowana [online], www.rmf24.pl [dost?p 2025-08-14] (pol.).
- ↑ Jesper Bengtsson: Aung San Suu Kyi. A Biography. Washington DC: Potomac Books, 2012, s. 66. ISBN 978-1-61234-159-0.
- ↑ a b Lubina 2015 ↓, s. 151.
- ↑ a b Biogram na stronie Fundacji Nagrody Nobla (ang.). [dost?p 2025-08-14].
- ↑ Justin Wintle , Perfect Hostage, Aung San Suu Kyi, Burma and the Generals, London 2007, s. 52 .
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 36.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 37.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 50.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 44.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 57.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 63.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 64.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 73.
- ↑ Justin Wintle , dz. cyt., s. 166.
- ↑ Gustaaf Houtman , Mental Culture, s. 289 .
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 80.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 87.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 91.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 98.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 125.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 149.
- ↑ a b Lubina 2015 ↓, s. 157.
- ↑ Lubina 2015 ↓, s. 178.
- ↑ Derek Tonkin. The 1990 Elections in Myanmar: Broken Promisses or Failure of Communication?. ?Contemporary South East Asia”. 29, 2007. ISSN 0219-797X.
- ↑ Legendarna noblistka b?dzie wolna po 15 latach aresztu. [w:] PAP [on-line]. Wirtualna Polska, 13 listopada 2010. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ pp: Noblistka skazana na 1,5 roku aresztu domowego. [w:] PAP [on-line]. Wirtualna Polska, 11 sierpnia 2009. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ Alan Clements: Aung San Suu Kyi: Burma’s Gandhi. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ Zin Linn: At the helm of ASEAN, Burma needs authentic change. [w:] Asian Tribune [on-line]. 2025-08-14. [dost?p 2025-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-08-14)].
- ↑ a b pp: Birma: Aung San Suu Kyi zaprzysi??ona – ?to pocz?tek nowej ery”. [w:] PAP [on-line]. Wirtualna Polska, 2 maja 2012. [dost?p 2025-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-08-14)].
- ↑ Pucz w Birmie. Laureatka pokojowego Nobla zatrzymana, wojsko wprowadza stan wyj?tkowy ?na rok” [online], gazetapl [dost?p 2025-08-14] (pol.).
- ↑ Pucz w Birmie. Laureatka Pokojowej Nagrody Nobla Aung San Suu Kyi aresztowana przez armi? [online], wiadomosci.onet.pl [dost?p 2025-08-14] .
- ↑ Aung San Suu Kyi [online], Sakharov Prize Network [dost?p 2025-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Po 23 latach Aung San Suu Kyi odbiera Nagrod? Sacharowa. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ Laureates. [dost?p 2025-08-14]. (ang.).
- ↑ List of the recipients of the Jawaharlal Nehru Award. [dost?p 2025-08-14]. (ang.).
- ↑ Univerzita Karlova – ?estné doktoráty. [dost?p 2025-08-14]. (cz.).
- ↑ Clinton honours Burma’s Suu Kyi. [dost?p 2025-08-14]. (ang.).
- ↑ Samtliga pristagare. [dost?p 2025-08-14]. (ang.).
- ↑ Maciej Or?owski: Amnesty International odebra?o tytu? Ambasadora Sumienia premier Mjanmy Suu Kyi. wyborcza.pl, 2025-08-14. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ The Lady w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Tim Adler: Luc Besson Filming ‘The Lady’ In Secret. deadline.com, 2025-08-14. [dost?p 2025-08-14]. (ang.).
- ↑ Z?oty Medal Kongresu dla legendy opozycji w Birmie. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ The FP Top 100 Global Thinkers. ?Foreign Policy”, grudzień 2012.
- ↑ Aung San Suu Kyi suspended from the Sakharov Prize Community [online], Parlament Europejski, 10 wrze?nia 2020 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Wizyta Aung San Suu Kyi w Polsce 11–13 wrze?nia 2013. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ Bronis?aw Komorowski spotka? si? z birmańsk? noblistk? Aung San Suu Kyi. [dost?p 2025-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-08-14)].
- ↑ Laureatka Pokojowej Nagrody Nobla Aung San Suu Kyi w Polsce. [dost?p 2025-08-14].
- ↑ Politics and Education. 2025-08-14. [dost?p 2025-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-08-14)].
- ↑ Jennifer Jett , Canada Revokes Honorary Citizenship of Aung San Suu Kyi [online], The New York Times, 3 pa?dziernika 2018 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Maciej Or?owski: Amnesty international odebra?o tytu? Ambasadora Sumienia premier Mjanmy Suu Kyi. 2025-08-14, 12 listopada 2018.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Micha? Lubina: Pani Birmy Aung San Suu Kyi. Biografia polityczna. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2015. ISBN 978-83-01-18435-3. OCLC 932199577.
Linki zewn?trzne
[edytuj | edytuj kod]- ISNI: 0000000117800336
- VIAF: 112144921
- LCCN: n81046163
- GND: 11904286X
- NDL: 00462557
- LIBRIS: qn2599b803jlbqk
- BnF: 120622837
- SUDOC: 028878655
- NLA: 36106946
- NKC: jn19990000316
- BNE: XX923872
- NTA: 06895820X
- BIBSYS: 90559816
- CiNii: DA05994148
- Open Library: OL106595A
- PLWABN: 9810610193705606
- NUKAT: n2003047045
- J9U: 987007258079505171
- PTBNP: 799874
- CANTIC: a11136492
- CONOR: 197429603
- ΕΒΕ: 69011
- BLBNB: 000604614
- KRNLK: KAC199601192
- LIH: LNB:C+3/;=uY
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Karola
- Dysydenci
- Laureaci nagrody Free Your Mind
- Laureaci Nagrody im. Olofa Palmego
- Ludzie urodzeni w Rangunie
- Mjanmańscy dzia?acze praw cz?owieka
- Mjanmańscy ministrowie
- Mjanmańscy parlamentarzy?ci
- Nobli?ci – nagroda pokojowa
- Odznaczeni Prezydenckim Medalem Wolno?ci
- Odznaczeni Z?otym Medalem Kongresu
- Urodzeni w 1945
- Wi??niowie polityczni w Mjanmie